|
رحيم كاكايي
rahimkakai@yahoo.de
|
|
|
|
جهان
روانشناختي شاعران و
نويسندگان مترقي کلاسيک ترکمن |
|
شاعران کلاسيک ترکمن همانند ديگر شاعران
ونويسند‌گان مترقي خلق هاي ديگر بيانگر روح دوران خود وافشاگر ماهيت
قدرت هاي حاکم ضدمردمي بودند. فرياد و پيکارهاي اين شاعران همانند
همسرايي باشکوهي بود عليه بيداد وبي عدالتي آن دوران ونه تنها فراخواني
براي آيندگان است بلکه انگيزه هاي بنيادين درد ورنج انساني عصرخود را
برملا مي کند. |
تذکر و
تصحيح نکته اي در مقاله
« مختومقلي با کدام نگرش » و تشکر از آقاي گورگنلي
|
|
با تشکر از آقاي آقمراد گورگنلي که موردي
را براي دقيق تر شدن اين مقاله راجع به نشر نخستين اشعار
مختومقلي درکشور ترکمنستان شوروي تذکر داده اند. ايشان اشاره کرده اند
که نشر مجموعه نخستين اشعار شاعر مختومقلي درترکمنستان شوروي توسط بردي
کربابايف و با پيشگفتار بکي امير بردي انجام گرفته است, نه توسط بکي
امير بردي. بکي امير بردي تنها پيشگفتار آن را نوشته است. اين گفته
درست است وسهل انگاري دراين نکته از بنده بوده است. |
مختومقلي با کدام نگرش
|
|
بزرگداشت‌دويست
و هفتاد وچهارمين سالگرد تولد مختومقلي هم درايران و هم درجمهوري
ترکمنستان برگزارشد.دراين نشست ها اين شاعر و انديشمند ترکمن توسط
نويسندگان وکارشناسان ادبي هردو کشور ازديدگاه هاي مختلف بررسي شد. اما
آنچه که متاسفانه دراين بررسي ها حتي به راز نيز گفته نشد, خواسته هاي
اين سخنسراي توده ها بود. شاعري که دلي پردرد و سري پراز کين به حکام
زمانه داشت و درجستجوي داد دردوران بيداد بود. اين آنچيزي بود که
درهردو کشور بدان توجه نشد.اين عمل قابل درک است.
|
|
|
مسائل اجتماعي قرن بيست ويكم |
|
مسئله
اجتماعي آغاز قرن بيست و يكم ، مسئله سرنوشت ميليونها انساني است كه براي
آن سرمايه داري كنوني به نظر مي رسد ديگر هيچ كاربردي ندارد. اينكه با
اين سيستم غيرضرور چه خواهد شد، و يا اينكه تبديل به سيستم كنترل اجتماعي
خواهد گرديد، مسئلهً اجتماعيِ بشريت در آينده خواهدبود.
|
|
تاريخچه
نمد تركمن
هنر و آفريده دست انسان با
پيشينه چند هزار ساله
|
|
نخستين و
كهن ترين نمونه هاي باقي مانده
نمد در
آسيا كه داراي طرح و نقش شگفت انگيزي
بودند، دركاوش هايي دركورگان شهر بسيار كهن منطقه پازيريك آلتايي بوسيله پژوهشگران
روسي يافت شد، كه بصورت كف پوش و پوشش زين اسب وتزيين شده بودند به چهارصد تا پانصد
سال پيش از ميلاد تعلق داشتند و نشاندهنده پيشينه دوهزار
و
پانصد ساله هنر دست انسان
است. درنزد تركمن هاي افغانستان ، جمهوري تركمنستان، تركمن هاي ايران و
قفقاز، نمد امروزه نيز براساس قديمي ترين روش هاي توليد يعني طبق روش
سيصد سال پيش ازميلاد، همانند روش دوران هون ها كه شگفتي چيني ها را برمي
انگيخت، مطابق تكنيك پِرِس كردن، غلطاندن و فشردن پشم ها توليد مي شود. |
|
در پاسخ به نامه يك دوست ناديده و هموطن عزيز
دربارهً
تاريخ طولاني
تكامل اسب
|
|
ديدگاه
هاي گوناگوني در راستاي تاريخ تكامل اسب وجود دارد. برخي دانشنامه ها
آن را پنجا ه ميليون و پاره اي ديگر پنجاه وپنج ميليون و برخي از پژوهشگران،
تاريخِ اسب را شصت ميليون سال يا بيشتر مي دانند. البته در تكامل بعدي
اسب، آراي گوناگوني وجود دارند.
|
|
فراگرد پويايي و زايش ادبيات
تركمن
از دلِ پرسمان هاي اجتماعي دوران
|
|
در دوراني كه در دل اروپا عصر بورژوازي آغاز شده بود، در ايران و مناطق آسياي مركزي
تاريخ در سراشيب خود بود. اقتصاد كشور و اين نواحي گسسته ، استثمار و بهره كشي فئودالي
عامل همه شوربختي ها ي مردم ، روستاها و دهقانان بود كه بنياد و زيرساخت كشور و منطقه
را ناتوان و درهم مي كوبيد.
تاريخ اين دوران ، تاريخ خيزش درد آگين دهقانان ازجمله تركمن ها دربرابر دولت استبداد
و فاسد صفويان است. افزايش ميزان ماليات ها كه روستاييان و رعايا مي بايست هم به
حاكمان منطقه وهم به حكومت مركزي مي پرداختند و مضاف برآن بيدادگري و خودكامي شاهي،
ناخرسندي همه گيردرسطح كشورايجادكرده ، ساختار حكومت صفوي را سست و زوال آن را در
پيش گرفت. |
|
|
تاريخ اسب تركمن
|
 تاريخ اسب به بيش از پنجاه
ميليون سال پيش برمي گردد، كه با اسب هاي كنوني به لحاظ جثه تفاوت هاي
بسياري داشت. اندام آنها بسيار كوچكتر ازاسب هاي كنوني بوده و هيكلي به
اندازه روباه داشته است. اين حيوان ازخانواده Equidea است. اسب هاي يك
ميليون و دويست هزار سال پيش شباهت زيادي به اسب هاي كنوني دارند. در عصر
سنگ انسان هاي اوليه به شكار اسب ها پرداخته وگوشت آنها را مصرف مي كرده
اند. اسب تاريخ تكامل طولاني دارد. گفته مي شود كه تنها هفت گونهً آن در
آسيا و آفريقا تا كنون باقي مانده اند و 63 نژاد اسب وجود دارند.
|
|
|
آغاز حماسه سرايي تركي - اسلامي در آسياي مركزي
|
|
از حماسه
سرايي تركي در دوران پيش از اسلام ، داده هاي ادبي اندكي وجود دارند. اما
از آنچه كه باقي مانده ميتوان به محمود ال كاشغري و يوسف خاص حاجب
ازبالاساگون (بلاساغون) اشاره كرد. محمود ال كاشغري ( محمود ابن حسين ابن
محمد) از ايالت بارسغان در كاشغر است. سال تولد و وفات وي معلوم نيست.
محمود كاشغري زبان شناس و ترك شناس قرن يازده و نويسندهً « مجموعه گويش
هاي تركي » در سال هاي 74- 1072 ميلادي است. اين كتاب حاوي داده هاي
ارزشمندي در موردخلق هاي ترك زبان آسياي مركزي است ، اما كتاب « گراماتيك
زبان هاي تركي» وي به ما نرسيده است. وي فاضل و اديبي از خاندان قره خاني
و نوشته اي كوتاه چهارسطري درباره ترانه قهرمانان و شكوايهً مرگ نقل كرده
است. |
|
|
كمينه
شاعر تهيدستان و طنز پرداز اجتماعي |
كمينه شاعر و هجونويس بزرگ تركمن نيز در وحشتگاه بيداد اميران، خان ها
و پادشاهان در سال 1770 ميلادي در خانوادهً تنگدست دهقاني زاده مي شود.
اشعار و طنز هاي منظوم كمينه، نخست دربيان شفاهي در بين مردم حفظ و سپس
در دوران شوروي سابق، در جمهوري تركمنستان براي نخستين بار در شكل اثر
نوشتاري از چاپ بيرون مي آيد. كمينه افشاگر جنايت و بيدادگري فرمان
روايان و فئودال ها است. اين بيدادگري را وي در اشعاري چون « فقر » ، «
تهيدست » و « قاضي من » آشكارا بازتاب مي دهد. مانيفستِ رسالت ادبي
كمينه، آفرينگريِ نوين او در ساختِ طنز منظوم در سامانِ ادبيات تركمن و
سخنسراي تهيدستان بودن است. شاعر و طنزپردازي سازش ناپذيركه پرتحرك
ترين بخش اجتماعي آثار او ستيزش با مالكان فئودال، ستمگري و بهره كشي
خودكامان زمانه خودِ او است. |