سابقه نشريات مرتبط بافرهنگ و آداب و رسوم ترکمنها در ايران را شايد بتوان به انتشار ضميمه"دورمؤش" و "آق يؤل"در نشريه ترکي زبان "يؤل" رساند که قبل ازسال1376 (روي کارآمدن دولت خاتمي و باز شدن نسبي فضاي فرهنگي کشور) به چاپ رسيدند و مورد استقبال عامه مردم قرارگرفتند.

دربين اين سه عنوان، نشريه فراغي  نشريه ايست که با کيفيت چاپ بسيار پائين و نيز عدم انتشار بموقع و همينطور انتشار درون گروهي (يادرون خانواده اي) در بين مردم ازاقبال برخوردار نبوده است (صاحب امتياز ومدير مسئول اين نشريه آقاي سارلي، سردبير آن همسر آقاي سارلي، مسئول صفحات اين نشريه دختر و پسر آقاي سارلي، مسئول فني و طراح صفحات و صفحه آراي آن خواهر زاده و برادرزاده هاي آقاي سارلي مي باشد و چاپ و نشر آن نيز محصول چاپخانه آقاي سارلي مي باشد واکثر نوشته هاي آن نيز کار خانواده آقاي سارلي مي باشد) هرچند زمزمه هايي مبني بر تغيير رويه اين نشريه و انتشار مرتب آن در هيأت و قالبي جديد به گوش مي رسد که تاکنون به مرحله عمل نرسيده است و بايد منتظر ماند و به آينده اين نشريه نگريست. در مورد مدير مسئول اين نشريه بايد افزود که«ارازمحمدسارلي» ازچهره هاي علمي ترکمن صحرا و استان گلستان هستندکه کتاب ارزشمندي نيز باعنوان "تاريخ ترکستان" تأليف نموده اند که از منابع مهم تاريخ ترکمن مي باشد و در نوع خود شايسته ستايش است اما آنچه که هست آنکه با توجه به عدم تخصص و تجربه سارلي در حرفه ژورناليسم «فصلنامه فراغي»در سطح مانده است و هنوز فاصله زيادي تا جايگاهش بعنوان يک نشريه ايده آل ترکمني دارد. و آنچه که خوانندگان نيز در اين مورد به آن اشاره دارند آنست که اين نشريه بواقع نشريه ايست براي آشنايي مردم با خانواده فرهنگي سارلي و نيز اقدامات و آخرين مقالات آنان! و ريشه ضعف نشريه فراغي نيز درهمين امر است. (اين همان حرفهاي خوانندگان است و اميد است که اين انتقاد شفاف باعث سوءتفاهم براي سارلي نشود و وي در راه تصحيح روشهاي رفته گام بردارد).

نشريه «ياپراق»نيز همانند نشريه "فراغي"بصورت فصلنامه منتشر مي شود.با نگاهي به شماره هاي گذشته اين نشريه مي توان دريافت که مطاللب کالبدي فرهنگي نمود خوبي در اين نشريه داشته است و در واقع اين فصلنامه با بهره گيري از نيروهاي صاحبنظر فرهنگي توانسته است در پرداختن به مقوله تحقيق- فرهنگ و اجتماع به ژرفا رود و مطالب آن نيز براي اهل علم، فرهنگيان، پژوهشگران و عموم مردم قابل استناد و اعتنا مي باشد.دليل اين مقبوليت و استقبال پژوهشگران در چاپ مطالب در «ياپراق» را شايد ناشي از اين امر دانست که مديرمسئول در برخورد با آراء و نظرات تحريريه و نويسندگان اصل گوناگوني و احترام به آراء را محترم شمرده و سياست فکري خود را بر کل نشريه تحميل نکرده است و همين امر نيز اولين اصل انتشار يک نشريه خوب مي تواند باشد چرا که اگر نشريه بخواهد تريبون صاحب امتياز يا مدير مسئول آن باشد خوانندگان محدودي خواهد داشت که صرفا از يک بعد و ديد به مسائلمي نگرند(همان چيزي که فراغي ازآن ضربه مي خورد).

سومين نشريه ترکمني موردبحث نشريه«صحرا»(يا بقولي «ترکمن صحرا») مي باشد که ترتيب انتشار آن ابتدا ماهنامه بوده و بعدها بصورت دو هفته نامه (و نيز دو شماره در ماه)به نشر مي رسد. نشريه «صحرا» در آغاز شور و شوقي را در بين اهل قلم موجب شد چرا که نخستين نشريه استان گلستان بود که بچاپ ميرسيد و توانست به عنوان تنها تريبون مکتوب ترکمنهاي ايران شهرتي براي خود دست و پا نمايد ولي اين نشريه نيز درکار خود علاوه بر توفيقات نسبي داراي کاستي هايي نيز (به زعم اينجانب)بوده است.حکايت نشريه صحرا حکايت غريبي ست! آنچه که بر اين نشريه رفته است نيز در جاي خود شنيدني ست! افتادن و بلند شدن کودکي را مجسم کنيد که لرزان و با احتياط گام بر مي دارد گاهي چند نفر به عنوان دايه دستان اين کودک را مي گيرند و گاهي نيز همين کودک براثر ترس يا نا اميدي به زمين مي خورد و باز بلند مي شود و هر آن امکان آن دارد که با «نرم بادي» از پا بيفتد و دست و پابشکند!، اين نشريه که همانند مدير مسئولش نشريه اي خود اتکا بوده است؛ سرنوشتش به چهره تکيده، لاغر و نحيف مديرمسئول آن (ديه جي) بي شباهت نيست! صحرا مديرمسئولي دارد که دردهاي فرهنگي جامعه ترکمني را از نزديک لمس کرده است و بقول ترکمنها حسابي در ديگ اين مشکلات سرخ شده است (قازان ايچينده قاوريلدي!!) وي همچنين به منافع خود نيز مي انديشد که در نفس امر مذموم و ناپسند نيست. همانطور که اشاره شد صحرا دومين نشريه ترکمني مجوز گرفته از وزارت ارشاد (پس از نشريه ياپراق) است و تا جائي که حافظه ياري مي کند «ديه جي» کسي بود که  براي دريافت مجوز بارها به اداره مرکزي ارشاد رفت و آمد کرده بود و پله هاي ارشاد بايد او را خوب بشناسند! آنچه که دريافت مجوز براي اين نشريه را به تعويق مي انداخت ذهنيت خود ساخته منفي حاکميت نسبت به اقليتها عموما (و ترکمنها خصوصا) بود که متأسفانه همين امر باعث محروميت اقشار بسياري از بدنه ملت ايران که عنوان اقليت رادارند (همچون کردها، آذريها، بلوچها، عربها و اهل سنت) شده بود. اقليتهايي که ازسوي بسياري ازافراطگرايان؛ انيراني(غيرايراني) نام مي گيرند! «صحرا» شروع خوبي داشت، در ادامه به مشکلات مالي دچار شد و چندين بار افتاد و دوباره برخاست و هم اکنون نيز با تلاش چند جوان بي ادعا و فعال به هفته نامه اي چهار صفحه اي تبديل شده است که انصافا مطالب خوبي نيز در آن بچاپ مي رسد. در دوره اي که ترتيب انتشار «فراغي» را نمي توان با تعاريف يک نشريه منطبق دانست و ياپراق نيز عليرغم فخامت مقالات و بار پژوهشي آن چندي ست که زمين گير شده است"صحرا" به نشريه خوبي تبديل شده است که اميد مي رود باجذب نخبگان فرهنگي بر غناي مطالبش بيفزايد.

درکنار نشريات فوق بايد به يک نشريه ديگر نيز اشاره‌اي کوتاه کرد که مدير‌مسئول آن ترکمن است.«هفته نامه همزيستي»نشريه‌اي است ژورناليستي که «تاج محمد کاظمي» فوق ليسانس ارتباطات ومتولد شهر آق‌قلا مجوز چاپ آن‌را دارد.«کاظمي»فردي است باتحصيلات مرتبط بادانش روزنامه‌نگاري ولي درنشريه‌اش کمتر نشاني ازريشه‌هاي قومي اومي‌توان يافت.هرچند که عقيده من برآنست که لزومي هم ندارد که يک فرد حتما در زمينه مسائل قومي اش کار کند ولي بايد تعلق خاطرش به قوميت را نيز نبايد انکار کند. ولي مطمئنا براي کاظمي دغدغه هايي چون عدم جذب آگهي توسط نشريات قومي٫ برداشتهاي خاص از اين نشريات و نيز عدم حمايتهاي دولتي از اينچنين نشريات کاملا ملموس است.

«کارکردهاي نشريات ترکمني»

1. کارکرد فرهنگي- پژوهشي صرف:           نشريه ياپراق
2. کارکرد خبررساني٫فرهنگي٫اجتماعي :   نشريه صحرا
3. کارکرد جذب منابع مالي:                        نشريه صحرا
4. کارکرد نيمه حزبي پنهان وانتخاباتي:        نشريه صحرا
5. کارکرد شخصي:                                    نشريه فراغي