در مراسم
گراميداشت مختومقلي در دانشگاه منابع طبيعي گرگان هريک از سخنرانان
مطالب جالبي رادر باره شخصييت مختومقلي بيان داشتند .احسان
مکتبي ارازمحمد سارلي امانقليچ شادمهر نور الدين سنسبلي از
جمله سخنرانان بودند.آقاي سارلي باتوجه به
جديدترين يافته هاي خود در باره مختومقلي اظهار داشت:موضوع تحقيق من
درباره بومي سازي مختومقلي است .در سفر تحقيقاتي خود به نردين متوجه
اين نکته شدم که اهالي کوهسارات البرز کالبوش که در ارتفاعات ۲۵۰۰
پايي زندگي مي کنند چگونه مختومقلي رابراي تسکين آلام خود برگزيده انداما چرانردين ؟؟
نردين در استان سمنان قرار دارد.اهميت آن بواسطه آن است که ا ولين
اشعار مختومقلي توسط محقق لهستاني به نام الکساندر شودزکو به اروپا
برده مي شود.درسال۱۸۳۳ که او ۱۳ شعر راباخود برده از عقايد اهالي نردين
درباره مختومقلي سخن مي گويد.
سپس در باره کساني که مروجان اشعار مختومقلي هستند سخن به ميان آورده
ابياتي از محفوظات مختومقلي خوان ها راباز گو نمود: گونده کفن بيچربو اجل خياط -نه بلانگ
بارقوتارمارانگ ايصياد
پله پله آشاق اينر آدامزاد - ارته گورن لريم آقشام گورمه ديم
بودونيا غم خانه دي -غم چکان ديوانه دي
غم ايمه ديوانه گونگليم - آخري ويرانه دي
اهالي نردين ترک زبان شيعي مذهب هستند .در گذشته هاي نه چندان دور و
حتي الان شاعر ترکمن ميگويد ورد زبا ن آنان بوده است.
مختومقلي خوانان فعلي عبارتند ازک غلامحسين ابراهيمي ۵۰شعر حفظ است حاج
علي نيک نام اماعيل رضايي و... يافته هاي تحقيق: ۱-اشعار مختومقلي کما بيش در فرهنگسازي
اهالي کوهسارات البرز و کالپوش نقش ايفامي کند. ۲- بومي سازي اشعار مختومقلي قويترين
جريان فرهنگي اهالي کوهسارات کالپوش استبه مصداق هرکسي ازظن خود شد
يارمن اشعار او به دلخواه سليقه اي نمونه برداري شده بااقتضائات محلي
و عقايد بومي همسان سازي شده است در اين ميان ممکن است اصولا اين اشعار
ساخته و پرداخته بوميان نردين باشد ولي جهت اعتبار سروده به مختومقلي
نسبت داده شود .حدسي مه شودزکو با حضور در نردين بر زبان آورده است. ۳- نسخه فارسي ديوان مختومقلي که مفروض
است در بين برادران فارس زبان يافت شود در نردين به دست نيا مد. ۴- اشعار ملي مختومقلي در بين مردم نردين
به چشم نمي خورد .بنابراين دربومي شازي اشعار گزينش مطابق با عقايد و
سليقه هاي محليصورت گرفته است ۵-پيش گويي هاي مختومقلي در جلب افکار
عمومي و اعتماد سازي بهشخصيت والاي او موثر بوده است