|
هفته ي پيش وزير جهاد کشاورزي خيلي سر حال بود و در چند مصاحبه ي
گوناگون با رسانه هاي گروهي اعلام کرد ايران براي اولين بار از نظر
توليد گندم به خودکفائي رسيده و نيازي به وارد کردن گندم از کشورهاي
خارج را ندارد.
ولي آقاي وزير فراموش کرد که در مصاحبه هاي پي در پي خود يادآوري کند
خودکفائي در توليد گندم به چه قيمتي تمام شده، و اصولاً بخش هاي ديگر
کشاورزي به چه وصعيتي دچار شده اند؟
دولت ايران هيچوقت براي کشاورزي و دامداري برنامه ي دراز مدّتي نداشته
و متأسفانه اين بي برنامگي هنوز هم ادامه دارد.
هر وقت آقايان لازم ديدند بدون هيچ آينده نگري و بدون در نظر گرفتن
عواقب آن محصولي را عزيز دُردانه ي خود مي کنند و براي آن قيمت تضمين
شده را از پيش اعلام مي کنند.
اين روش کار خود بخود کشاورزان ايران و مخصوصاً ترکمن صحرا را به مسيري
ناکجا آباد راهنمائي مي کند.
سالها پنبه براي دولت عزيز بود و براي دست يافتن به خودکفائي قيمت
تضمين را براي پنبه پيش بُرد و کشاورزان را براي کاشتن پنبه تشويق
نمود.
کشاورزان نيز با اطمينان از قيمت بهتر پنبه کاشتن را پيشه ي خود ساختند
و مقدار زيادي از زمينهائي را که تا ديروز گندم، جو، کنجد و ... مي
کاشتند مردم به زير کشت پنبه بردند ولي رژيم موفق به خود کفائي نشد و
خيلي راحت سرنوشت پنبه را به آمان خدا رها ساخت.
و همين تز خودکفائي را براي ديگر محصولات کشاورزي هر دوره به آزمايش مي
گذارد. در ترکمن صحرا (استان گلستان) امسال نزديک به 13,000 هکتار زمين
زير کشت پنبه مي باشد. پنبه اي که چند سال پيش وقتي قيمت تضميني مناسب
به هزينه و سودآوري داشت، 115,000 هکتار زير کشت مي رفت و امروز بيش از
93 درصد کشاورزان کاشتن پنبه را کنار گذاشتند و در عوض زمينهاي خود را
زير کشت گندم مي بردند تا وزير جهاد کشاورزي با خوشحالي اعلام نمايد
ايران براي اولين بار در تاريخ مدرن خود در عرصه ي گندم به خودکفائي
خواهد رسيد.
آقاي وزير اگر به آمار خود مراجعه مي کرد متوجه ميشد که خودکفائي در
گندم با نابودي ديگر عرصه هاي کشاورزي به همراه بوده است.
در سالهاي 68-1367 در ترکمن صحرا (استان گلستان) 178,120 هکتار زمين
زير کشت گندم بود و در سال 81- 1380 به ميزان 357,419 افزايش يافته است
در همين ميزان هم متوقف نشده بلکه در سال 1383 به ميزان 385,335 هکتار
گندم زير کشت رفته است(1) همه دوست دارند در عرصه هاي مختلف کشاورزي و
دامي به خودکفائي رسند حتي اضافه توليد خود را به خارج از کشور صادر
کنند ولي اين خودکفائي به قيمت زير پا انداختن ديگر عرصه هاي کشاورزي
نباشد. ما همه خوشحال ميشديم خودکفائي در گندم. با بالا بردن تکنيک
کشاورزي، با تغيير و کيفيت دادن به بذر گندم و ديگر محصولات کشاورزي و
زودرس کردن آنها، با بالا بردن آموزش کشاورزان در استفادۀ بهتر از
کودهاي شيميائي، با واگذاري وام با بهرۀ کم به کشاورزان، با اصلاح
زمينهاي اصلاح پذير، با تحول در روش آبياري زمينهاي کشاورزي و استفادۀ
بهتر از آب موجود کشور و کمک به کشاورزان خرده مالک براي تهيه ي آب
لازم و امکانات آبياري، با استفادۀ بهتر از سم دفع آفات و آموزش
کشاورزان از چگونگي بهره بري از آن، با بيمه کردن محصولات کشاورزان در
مقابل آتش سوزي و آفات کشاورزي و خشک سالي، با خريد تمامي محصولات
کشاورزي با تضمين قيمت مناسب و با در نظر گرفتن تورم جاري کشور.
وقتي ما اين کارها را صورت نداديم و دهقانان را مجبور به کشت گندم مي
کنيم بعد از چند سال کف مي زنيم که ما در عرصه ي گند م به خودکفائي
رسيديم.
من مطمعن هستم فردا که قيمت تضمين گندم را مثل سيب زميني و پنبه حذف
کرديد کشاورزان ايران و ترکمن صحرا آوارۀ بي برنامگي شما خواهند شد.
آقاي وزير شما مصاحبه ي يکي از کارشناسان امور کشاورزي ترکمن صحرا
(استان گلستان) آقاي مصطفي محموديان را نخوانده ايد، ايشان به عنوان
کارشناس رُک و پوست کنده مي گويد: تا زمانيکه ايران به عنوان يک کشور
تک محصولي اداره مي شود (نفت) ما در مورد کشاورزي و دامداري هيچوقت
برنامه ي بلند مدت و کارآ نخواهيم داشت. تا زمانيکه ما برنامه ي بلند
مدت نداشته باشيم ما کشاورزان را آوارۀ خود کرده و نوع محصول کشاورزي
را وابسته به قيمت تضمين خود مي کنيم. (2) براي روشن تر شدن نظر آقاي
محوديان مثال سيب زميني بسيار جالب است، سالهاي 82-81-80 سال سيب زميني
بود قيمت سيب زميني مناسب بود و قيمت تضمين داشت و کشاورزاني که آن
سالها را تجربه کرده بودند مقدار زيادي از زمينهاي خود را امسال نيز
زير کشت سيب زميني بردند امروز کشاورزان سيب زميني کار با چه مشکلي
روبرو هستند. سيب زميني تازه را دلالان سيب زميني کيلوئي 50 تومان از
کشاورزان سيب زميني مي خرند و در بازار کيلوئي 150 تومان به مردم مي
فروشند. چرا؟
خيلي ساده، سيب زميني قيمت تضمين ندارد و حفظ سيب زميني براي دهقانان
براي مدت طولاني تر غير ممکن است به همين دليل ساده دلالان سيب زميني
به هر قيمتي از کشاورزان مي خرند و به سه برابر قيمت خريد به مردم مي
فروشند وغير قانوني هم نيست. بدتر از همه در ترکمن صحرا (استان گلستان)
يک کارخانه ي تبديلي براي سيب زميني وجود ندارد و حتي يک سيلو و يا
انبارهاي مناسب مخصوص نگهداري سيب زميني در منطقه يافت نمي شود.
حالا آقاي وزير جهاد کشاورزي بايد حدس زند سال آينده ديگر کشاورزان به
چه ميزان از زمينهاي خود را زير کشت سيب زميني خواهند برد، "مار گزيده
از ريسمان سياه و سفيد مي ترسد". الان که گندم قيمت تضميني دارد و همين
قيمت مناسب تضميني دهقانان را تشويق به کشت گندم مي کند، فردا که قيمت
تضمين را حذف کرديد و دلالان را با دهقانان تنها گذاشتيد خواهيم ديد
صداي کف زدنهاي آقاي وزير چقدر ضعيف خواهد شد. از سال ديگر خريد گندم
به بخش خصوصي واگذار خواهد شد(3) طبق مصوّبه اي که دولت آقاي خاتمي
هفته ي پيش تصويب کرد از سال 1384 بخش خصوصي مسئوليت خريد گندم داخلي و
واردات گندم از کشورهاي خارج را به عهده خواهد گرفت و بخش خصوصي اجازه
خواهد داشت قسمتي از سيلوهاي کشور را در اجارۀ خود داشته باشند نتيجه ي
اين کار را در سالهاي آينده خواهيم ديد.
دولت در پذيرش قيمت تضمين با کشاورزان صادق نيست و دهقانان را بسيار
آزرده مي کند در قيمت گذاري خريد تضميني تورم جاري کشور را در نظر نمي
گيرد. در سال 82 دولت تضمين کرد که در سال 83 قيمت گندم را هر کيلوئي
170 تومان از کشاورزان خريداري کند. سال 83 نرخ تورم در ايران 23 درصد
ميباشد در واقع امر 170 تومان سال 82 در سال 83 به ميزان 120 تومان
قدرت خريد خواهد داشت که دولت در مقابل پرداخت نرخ تورم سکوت کرده است
و بسياري از کشاورزان گندم کار مازندران و ترکمن صحرا(استان گلستان) به
سکوت دولت شديداً اعتراض دارند.
کلام آخر در ايران رسيدن به خودکفائي که تز بسيار غلطي است بايد کنار
گذاشته شود و براي بهره بري و سودآوري بيشتر از زمينهاي کشاورزي احتياج
به تحولات زير بنائي و برنامه ي بلند مدت و کارشناسانه دارد. اين
شاهکار نيست گندم را تاج سر خود کنيم و ديگر محصولات کشاورزي مثل پنبه،
سيب زميني، کنجد، آفتابگردان و لوبيا و ... را فراموش کنيم.
آقاي وزير اين مهم نيست که ما خودکفا هستيم يا نه، مهم اين است که آيا
ما از زمينهاي موجود خود با استفاده از آخرين تکنيکها بهترين و صحيح
ترين بهره بري را مي کنيم؟
زير نويس ها:
1- تمامي آمارها از بانک اطلاعات کشاورزي جهار کشاورزي به امانت گرفته
شد.
2- مصاحبه ي آقاي مصطفي محموديان با خبر نگاري ايسنا.
3- مصوبه ي دولت از گزارشات خبر نگاري مهر.
norberdi@hotmail.com
|