اخبار

بي بي سي
مهرداد فرهمند
شورش و شادي در قلعه بابک
کوهستان بذ در شهرستان کليبر واقع در استان آذربايجان شرقي در شمال غرب ايران طي چند سال اخير گردشگاهي براي مردم شهرستانهاي اطراف شده است که در اين مکان گرد مي آيند و با شعر و موسيقي و رقص آذربايجاني به شادي و تفريح مي پردازند.
اين کوهستان جايگاه قلعه اي است که بنابر اسناد تاريخي، حدود دوازده قرن پيش، پايگاه مبارزات بابک خرمدين، سردار ايراني بوده که بيش از دو دهه همراه با پيروانش که به خرمدينان يا سپيدجامگان شهرت داشتند به نبرد با حکومت دولت عربي اسلامي خلفاي عباسي پرداخت و سرانجام به اسارت در آمد و به دستور معتصم، خليفه عباسي کشته شد.
گردهمايي آذربايجانيان در قلعه بابک در اين ايام خاص در واقع به يادبود بابک و به نيت بزرگداشت او صورت مي گيرد.
مردم محلي دليل اينکه اين گردهمايي با چنين وسعتي تنها در سالهاي اخير باب شده است را احداث راه ماشينرو براي کوهستان بذ و ساخت پلکاني مي دانند که صعود به قلعه بابک را که در مکاني بسيار مرتفع و صخره اي قرار دارد و پيشتر تنها کوهنوردان امکان دسترسي به آن داشتند را براي عموم مردم امکانپذير کرده است.
بيرون آمدن نام بابک خرمدين از دل کتابهاي تاريخ و افتادن آن بر سر زبانها و گردهمايي بسيار گسترده مردم براي گراميداشت اين شخصيت تاريخي توجه زيادي را طي سالهاي اخير به خود جلب کرده و واکنشهاي گوناگوني به همراه داشته است.
تورج اتابکي، استاد تاريخ در دانشگاه آمستردام هلند که خود آذربايجاني است و سال گذشته ديداري از قلعه بابک داشته و با مردم محلي درباره آن گفتگو کرده است، اوضاع سياسي حاکم بر ايران را با اقبال مردم بسوي بابک بي ارتباط نمي داند.
به گفته آقاي اتابکي، ستيز بابک با حکومت اسلامي عربي خلفاي بغداد از او نمادي ساخته که اعتراض به حکومت اسلامي کنوني در ايران مي تواند در آن تجلي پيدا کند.
اما آنچه تجمع آذربايجانيان در قلعه بابک را برجسته ساخته و توجه ها را به آن جلب کرده، فراتر از اعتراضي ضمني و نمادين به وضعيت سياسي موجود در ايران است.
گردهمايي قلعه بابک به همايشي خودجوش براي مطرح شدن خواسته هاي قومي آذربايجانيان تبديل شده و به گفته افرادي که در اين جمع شرکت جسته اند، تأکيد بر ويژگيهاي فرهنگي آذربايجان، همچون زبان ترکي و شعر و موسيقي و رقص آذربايجاني به شکل چشمگيري خودنمايي مي کند.
اما آن گونه که پيمان پاکمهر، روزنامه نگار آذربايجاني مي گويد، گروههايي نيز در اين جمع شعارهاي جدايي طلبانه سر مي دهند و با اقداماتي از قبيل در دست گرفتن يا به پيشاني بستن پرچم کشور جمهوري آذربايجان و استفاده از نمادهاي خاص آن جمهوري و نمادهاي قومي ترک، آشکارا تجزيه ايران و جدايي آذربايجان از اين کشور را تبليغ مي کنند.
به گفته آقاي پاکمهر، اين قبيل اقدامات حساسيت دستگاه اطلاعاتي و امنيتي ايران را بشدت برانگيخته و هر ساله در حاشيه مراسم قلعه بابک، برخوردها و بازداشتهايي رخ مي دهد.
وي مي گويد که شعارهاي جدايي طلبانه و افراطي باعث شده است که حتي آناني که به مطرح کردن خواسته هاي قومي قانوني خود پرداخته اند نيز با متهم شدن به عنوان "تجزيه طلب" تحت پيگرد و بازداشت قرار بگيرند.
اين روزنامه نگار آذربايجاني معتقد است که گروههاي قومگرا که از تجمع مردم در قلعه بابک براي مطرح کردن شعارهاي و خواسته هاي خود استفاده مي کنند از خارج از ايران خط مي گيرند و فعالان اصلي آنان اغلب از بازماندگان جريانهاي چپگرا هستند.
بابک اميرخسروي، فعال سياسي آذربايجاني که خود چند دهه در جنبش چپ ايران فعال بوده است مي گويد که جنبش چپ ايران همواره کشور ايران را فاقد ملتي واحد و مجموعه اي از ملل معرفي مي کرده است که تحت سلطه اکثريت فارس هستند و بايد براي رهايي آنان از اين سلطه کوشيد.
به گفته وي، اين انديشه همچنان ميان چپگراياني که در خارج از ايران فعالند دنبال مي شود.
آقاي اميرخسروي همچنين دخالت دولتهاي خارجي، بويژه جمهوري آذربايجان را نيز در تقويت انديشه جدايي طلبانه بين آذربايجانيان ايران مؤثر مي داند و مي گويد در کنگره هايي که فعالان سياسي قومگراي آذربايجاني در خارج از ايران تشکيل مي دهند معمولاً مقامهايي از جمهوري آذربايجان نيز حضور دارند و حتي به اين فعاليتها کمک مالي مي کنند.
بيوک رسولوند، معروف به رسول اوغلو، که از رهبران تشکلهاي آذربايجاني در خارج از ايران و از مؤسسان کنگره جهاني آذربايجان (دنيا آذربايجان کنگره سي) است نقش داشتن آذربايجانيهاي خارج از ايران و از جمله تشکل تحت رهبري خود را در برنامه ريزي حرکتهاي فعالان قومگرا در آذربايجان و از جمله مراسم قلعه بابک تأييد مي کند و مي گويد نحوه فعاليت اين تشکيلات عمدتاً بر استفاده از شبکه اينترنت و امکاناتي که اين شبکه فراهم مي آورد متمرکز است.
آقاي رسولوند مي گويد از طريق اينترنت، اطلاعات و اخبار تجزيه و تحليل مي شود و در اختيار آذربايجانيان داخل ايران قرار مي گيرد و همچنين تبليغات و اطلاع رساني حرکتهاي قومي آذربايجانيان از طريق سايتهاي اينترنتي متعدد آذربايجانيان خارج از کشور انجام مي گيرد.
در شرايط خاص سياسي و اجتماعي ايران که هر نوع گردهمايي خودجوش مردمي در آن توجه خاص ناظران را به دنبال دارد و بدقت دنبال مي شود، گردهم آمدن آذربايجانيان در قلعه بابک و بروز احساسات ملي و قومي در آن نيز تعبيرات گوناگوني به همراه داشته است.
آن گونه که تورج اتابکي توصيف مي کند، تطبيق دادن چنين تعبيراتي با واقعيت و بررسي انگيزه گردهم آمدن آذربايجانيان در قلعه بابک لزوماً نبايد از ديدگاهي سياسي صورت گيرد.
او مي گويد فضاي غالب بر مراسم قلعه بابک، شادي و گردش و تفريح است، تا آنجا که گروههايي که به فعاليتهاي قومگرايانه مي پردازند در انبوه جمعيتي که براي گذراندن ساعاتي خوش به دل طبيعت پناه آورده اند چندان به چشم نمي آيند و جدي گرفته نمي شوند.
 
 
[ بازگشت به صفحه اول ]  [ نسخه قابل چاپ ]  [ اين متن را با ايميل بفرستيد ]

turkmensahra.org